Γράφει η Κέλλη Κρητικού
Μηλιά η μιλιά; Και ποια είναι η Ελένη; Εκείνο το πουκάμισο το αδειανό; Τι κρύβει αυτή η μικρή νουβέλα στους κόλπους της και τι σηματοδοτεί το μαύρο μήλο; Το μινιμαλιστικό εξώφυλλο δίνει το έναυσμα και οι πρώτες σελίδες ξεκινούν ένα γαϊτανάκι συμβολισμών που μιλάει απευθείας στην ψυχή και το μυαλό του αναγνώστη. Πρωτοπρόσωπη αφήγηση και μια εξομολόγηση εκ βαθέων προσδίδουν σε κάθε λέξη βάθος, ουσία, περιεχόμενο. Κάθε φράση, κάθε πρόταση ρίχνει φως σε στερεότυπα και όρια, καταργεί τον χώρο και τον χρόνο και αφήνεται στις σκέψεις και τις αποφάσεις των ηρώων. Σε μια ιστορία που ανήκει στο χθες και στο σήμερα και βάζει το λιθαράκι της ώστε να μην αφορά το αύριο.
Η Λένη είναι μια γυναίκα της ελληνικής επαρχίας που βιοπορίζεται από τη γη της. Είναι μια γυναίκα δυναμική που μοιάζει στο σουλούπι της μάνας της μα στον χαρακτήρα και τη στεντόρεια φωνή στον πατέρα της. Υπηρετεί πιστά το σύνορό της. Το σύνορο της Αρετής. Και πορεύεται μες στην κλειστή κοινωνία με οδηγό την προσωπική της ηθική πηγαίνοντας κόντρα σε πρέπει και κοινωνικές επιταγές, αδιαφορώντας για τον γάμο και ορθώνοντας το κορμί της απέναντι στον ιδιοκτήτη του χωραφιού που συνορεύει με το δικό της και ο οποίος διεκδικεί τη μηλιά της. Εκείνη δεν υποχωρεί γιατί «τα μήλα της μηλιάς μου, το σύνορο της Αρετής δηλαδή, είναι τα καλύτερα». Μέχρι που ένα πρωινό, κάνει την εμφάνισή του ένας Κρητικός. Και η κάθε μέρα μετριέται αλλιώς ξαφνικά.
Αν και είναι η Λένη που σέρνει τον χορό σε τούτη τη νουβέλα, υπάρχουν και δύο αντρικές φωνές: του Κρητικού και του Κάτοικου. Χτίζουν το αφήγημά τους και παραδίδουν τις σκέψεις τους ατόφιες, ανόθευτες, παραληρηματικές καθώς ατενίζουν την αγέρωχη και διαφορετική Λένη. Τρεις άνθρωποι που η ζωή τους καθορίζεται γύρω από μια μηλιά, λόγια –ανείπωτα και ειπωμένα- και ένα μαχαίρι.
Γραφή ευθύβολη, διαπερνάει τον αναγνώστη με την καθαρότητα του λόγου, την αλήθεια των νοημάτων, τη διαχρονικότητα της ιστορίας. Η Λένη χαράζει την πορεία της ζωής της μες στα πλαίσια των ηθικών αξιών και αρχών που έχουν καθοριστεί πριν από εκείνη και ερήμην της και προσπαθεί να σεβαστεί το σύνορο της Αρετής. Παρατηρεί και καταγράφει στάσεις και συμπεριφορές, κλυδωνίζεται από την απώλεια της μάνας, στέκεται αναποφάσιστη ανάμεσα στην αταξία και την τάξη, αντιστέκεται στα σχόλια του χωριού, παλεύει να μη γίνει συνηθισμένη, ορίσει στη ζωή της σχεδόν σαν άντρας. Η εμφάνιση του Κρητικού και το μαχαίρι που της προσφέρει θα την οδηγήσουν σε ένα μονοπάτι που δεν έχει ξαναπερπατήσει, σε αποφάσεις σκληρές που την στιγματίζουν, σε επιλογές που καθορίζοντας από το σύνορό της.
Η Λένη αυτή δεν είναι ένα πουκάμισο αδειανό. Είναι μια γυναίκα που φέρει μέσα της τη μοίρα πολλών γυναικών στο χθες και στο σήμερα, γυναικών που ακροβατούν ανάμεσα στα στερεότυπα και στο δικαίωμα της επιλογής, ανάμεσα στην έμφυλη βία και στην ελευθερία χωρίς αστερίσκους, ανάμεσα στις βαθιές ρίζες της ανδροκρατίας και στην επιτακτική ανάγκη να γίνει κοινή συνείδηση πως «Ένας είναι ο λόγος. Στέκει πάνω από εμάς άφυλος, όπως και άυλος». Η Λένη δίνει τη δική της μάχη να ξεφύγει από όσα της κληροδότησαν σε πολλαπλά επίπεδα μα απέναντί της βρίσκει την αγάπη, τον έρωτα, το πάθος, τον πόθο, τις αντιλήψεις χιλιάδων ετών, τις προκαταλήψεις και τους άγραφους νόμους που δεν της αφήνουν πολλά περιθώρια. Η ιστορία της παγώνει τον χρόνο και φανερώνει αρχέγονες αλήθειες με την ελπίδα να γεμίσει ο τόπος μηλιές ελπίδας, αποδοχής, ισότητας και αγάπης, και όχι κρυμμένων μυστικών, σιωπής και φόβων.
«της Λένης η μ[i]λιά» είναι μια νουβέλα που δαγκώνει το μήλο των στερεοτύπων και της έμφυλης βίας που δυστυχώς κυριαρχούν ακόμα στις σύγχρονες κοινωνίες και μας φανερώνει πικρές αλήθειες.
Το βιβλίο «της Λένης η μ[i]λιά» της Στέλλας Χαιρέτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νήσος, περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ
