Οι συγγραφείς του παιδικού βιβλίου «Ο φίλος μου ο μπάμπουρας» μας μιλούν για αυτό
«Ο φίλος μου ο μπάμπουρας» έχει ξεκινήσει το ταξίδι του για να βρεθεί στην αγκαλιά των μικρών βιβλιόφιλων, και οι δημιουργοί της ιστορίας Δήμητρα Καραπέτσα και Βασίλης Νανούρης μας μιλούν για το παιδικό αυτό βιβλίο και τα μηνύματά του στη σύγχρονη εποχή.
Γιατί αποφασίσατε να γράψετε ένα παιδικό βιβλίο και ποιες νομίζετε ότι είναι οι λεπτές γραμμές που πρέπει να προσέχει ένας συγγραφέας όταν δημιουργεί μια ιστορία για μικρά παιδιά;
Δ.K. Δεν είναι οτι ήταν απόφαση ακριβώς. Η ιστορία της Χαράς και του μπάμπουρα προέκυψε αυθόρμητα, γι αυτό και είναι μία αυθεντική περιπέτεια. Στην πορεία συνειδητοποιήσαμε ότι άρεσε πολυ στα παιδιά που την εξιστορούσαμε και αποφασίσαμε να την επεξεργαστούμε ώστε να διατηρήσει την αυθεντικότητα της, να δημιουργήσει εικόνες, προβληματισμούς και συναισθήματα χωρίς να γίνει διδακτική ή επιτηδευμένη.
B. N. «Ο φίλος μου ο μπάμπουρας» ξεκίνησε ως μια ιστορία που διηγούμασταν στην κόρη μας. Παρατηρήσαμε ότι πρώτα απ’ όλα την διασκέδαζε και -εκτός αυτού- της μάθαινε πράγματα σχετικά με την ενσυναίσθηση, την αποδοχή της διαφορετικότητας, τη φιλία, το σεβασμό προς όλα τα πλάσματα και άλλα διάφορα που θεωρούμε ότι καλό είναι να μπαίνουν από νωρίς στη ζωή των παιδιών. Κάπως έτσι σκεφτήκαμε πως μια τέτοια ιστορία θα ήταν ωφέλιμο να υπάρχει στη βιβλιοθήκη κάθε παιδιού.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε γράφοντας μαζί αυτή την ιστορία;
Δ.K. Να μη χάσει η ιστορία την αυθεντικότητά της. Ένιωθα ότι υπήρχε αυτός ο κίνδυνος κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας.
B. N. Ίσως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις ήταν η συνεργασία μας με τη Δήμητρα για πρώτη φορά σε κάτι λιγότερο “οικογενειακό” και περισσότερο “επαγγελματικό” αν μπορούμε να το πούμε έτσι. Είχαμε πολλές ωραίες στιγμές σε αυτό, αλλά και πολλές διαφωνίες. Πιστεύω ότι τελικά η δικλείδα ασφαλείας που μας έκανε να φτάσουμε σε ένα πολύ καλό σημείο και ως προς τη συγγραφή του βιβλίου και ως προς τη μεταξύ μας σχέση ήταν οι κοινές μας αξίες.
Ενσωματώσατε στην ιστορία και δικές σας εικόνες από την παιδική σας ηλικία ή προσπαθήσατε να μπείτε απλά στα παπούτσια των παιδιών σήμερα;
Δ.K. Νομίζω ότι ασυνείδητα τα βιώματα σε ακολουθούν. Για παράδειγμα αυγόφετες με μέλι μου έφτιαχνε η γιαγιά μου στο χωριό! Δεν είχα όμως καθόλου στο μυαλό μου κάποια προσωπική μου ιστορία. Γνωρίζω από πρώτο χέρι, λόγω της δουλειάς μου, ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη την επαφή με τη φύση και τη στερούνται στις πόλεις. Ότι δυσκολεύονται πολύ να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και τις διαπροσωπικές συγκρούσεις.
B. N. Νομίζω περισσότερο προσπαθήσαμε να ακούσουμε τις ανάγκες των παιδιών, παρά να ακούσουμε τις εμπειρίες μας από την προσωπική μας παιδική ηλικία. Κι αυτό γιατί εμείς σαν παιδιά δεν είχαμε πρότυπα σαν τη Χαρά και τον μπάμπουρα, δηλαδή δύο χαρακτήρες που βρίσκονται τόσο κοντά στο κέντρο τους. Υπάρχουν πολλές στιγμές που θαυμάζω και ζηλεύω τον πρωταγωνιστή και την πρωταγωνίστριά μας. Θα ήθελα κι εγώ σαν παιδί να μπορούσα να έχω αυτήν την επαφή με τα συναισθήματά μου. Κάθε φορά που διαβάζω την ιστορία, προσωπικά παραδειγματίζομαι απ’ αυτούς.
4. Πώς προέκυψε η επιλογή του μπάμπουρα ως συμπρωταγωνιστή της Χαράς;
Δ.K. Αφορμή σίγουρα ήταν η κλασική αντίδραση των παιδιών στα σχολεία όταν μπει καποιο έντομο στην τάξη και πετάει τριγύρω τους. Όλα φοβούνται, τσιρίζουν και φωνάζουν «βοήθεια, μπάμπουρας, μπάμπουρας!» είτε είναι μέλισσα είτε μύγα!
B. N. Οτιδήποτε μικρότερο ή διαφορετικό από εμάς έχουμε την τάση σαν κοινωνία να το περιθωριοποιούμε. Τι πιο μικρό, διαφορετικό και με “κακό όνομα” από ένα έντομο;
Πόσοι ή πόσες από εμάς θα φερόμασταν με αγάπη και σεβασμό σε έναν μπάμπουρα; Πόσοι ή πόσες από εμάς θα ενδιαφερόμασταν για την ιστορία του;
Ποια μηνύματα θέλετε να περάσετε μέσα από την τρυφερή φιλία της Χαράς και του μπάμπουρα;
Δ.K. Τα μηνύματα του βιβλίου είναι πολλά. Η έννοια της υγιούς φιλίας, της αποδοχής του διαφορετικού, της οικολογικής συνείδησης, της δημιουργικότητας, η δεξιότητα της ενεργητικής ακρόασης, της αναγνώρισης και διαχείρισης των συναισθημάτων, η δεξιότητα της αυτοφροντίδας, η δημιουργία ορίων και η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης. Ακόμη, το βιβλίο καλλιεργεί δεξιότητες καταιγισμού ιδεών, δεξιότητες επιχειρηματολογίας, επίλυσης προβλημάτων, διαλόγου. Επίσης, η ιστορία της Χαράς και του μπάμπουρα δίνει έμφαση στο παρόν. Οι πρωταγωνιστές ζουν και απολαμβάνουν τις στιγμές στο τώρα. Αυτό είναι κάτι που σήμερα τα παιδιά πασχίζουν να διατηρήσουν μέσα σε μία καθημερινότητα με πολλές δραστηριότητες, μαθήματα ξερής γνώσης, οθόνες και έλειψη ουσιαστικής ανθρώπινης επαφής στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον.
B. N. Με κάλυψε πλήρως η Δήμητρα. Αυτά τα μηνύματα που ανέφερε είναι ο βασικός στόχος μας. Μακάρι να καταφέραμε κάποια από αυτά. Αυτό όμως θα το κρίνουν τα παιδιά.
Αν έπρεπε να περιγράψετε με πέντε λέξεις αυτό το βιβλίο, ποιες θα ήταν αυτές;
Δ.K. Χαμόγελα, φιλία, φύση, αποδοχή, ενσυναίσθηση.
B. N. Μπάμπουρας, αποδοχή, ενσυναίσθηση, συναισθήματα, φιλία.
Η φύση και η επαφή μαζί της προβάλλονται έντονα μέσα από τις εικόνες και από την ίδια την πλοκή, όπως και πληροφορίες σχετικά με τη σπουδαιότητα των μελισσών και των μπάμπουρων. Είναι και αυτός ένας τρόπος να αφυπνίσουμε τα παιδιά για τη σπουδαιότητα του φυσικού περιβάλλοντος;
Δ.K. Βεβαίως. Η επαφή του ανθρώπου με τη φύση είναι θεραπευτική. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να εναρμονιστούν με το φυσικό περιβάλλον ειδικά σε μία εποχή που είναι ψηφιακή και τα παιδιά περνάνε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους μακριά από τη φύση.
B. N. Νομίζω ότι αν βρίσκουμε τρόπους ώστε τα παιδιά να καταλάβουν και να αγαπήσουν πραγματικά ένα μέρος της φύσης, όπως ένα ζώο, ένα φυτό ή μια λίμνη, μετά ίσως καταφέρουν να νοιαστούν και για το φυσικό περιβάλλον στην ολότητά του. Σαν ένα παζλ που συμπληρώνεται. Εξάλλου κι εμείς είμαστε μέρη αυτής της ολότητας. Είναι κρίσιμο να καταφέρουμε να συνειδητοποιήσουμε τη θέση μας στον κόσμο από μικρή ηλικία.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της εικονογράφησης σε αυτή την όμορφη ιστορία;
Δ.K. Ο ρόλος της εικονογράφησης είναι πολύ σημαντικός σε όλα τα βιβλία, όχι μόνο στο δικό μας. Στην ουσία οπτικοποιείται στο παιδί η ιστορία και μέσα από τις εικόνες δημιουργείται το πλαίσιο, διαμορφώνονται οι χαρακτήρες, το παιδί μαθαίνει να παρατηρεί την εξωλεκτική συμπεριφορά και τη γλώσσα του σώματος. Η εικόνα με τα χρώματα και τις λεπτομέρειες δημιουργεί συναισθήματα, βοηθάει το παιδί να ταυτιστεί με τους ήρωες ,να οξύνει τη φαντασία και τη δημιουργικότητά του.
B. N. Έχει τύχει να μην θέλω να ξαναδιαβάσω ένα παιδικό βιβλίο που βρήκα εξαιρετικό το κείμενό του, μόνο και μόνο επειδή δεν με “τράβηξε” η εικονογράφηση. Κι αν αυτό συμβαίνει σε έναν ενήλικα, φαντάσου σε ένα παιδί.
Πείτε μας ένα παιδικό βιβλίο που αγαπάτε ή που διαβάσατε πρόσφατα και ξεχωρίσατε;
Δ.K. “Το κουνελάκι άκουγε”. Ο τίτλος τα λέει όλα νομίζω. Δυστυχώς οι άνθρωποι δυσκολευόμαστε να ακούμε πραγματικά. Είμαστε εγωιστικά πλάσματα. Αν μάθω ν ακούω όμως , μαθαίνω στο παιδί ν’ ακούει και εκείνο και να επιλέγει δίπλα του ανθρώπους που το ακούνε αληθινά.
B. N. Ένα παιδικό -και όχι μόνο- βιβλίο που αγαπάω και διαβάζω συχνά και με την κόρη μου αλλά και
μόνος μου είναι το “Το κομμάτι που λείπει συναντά το μεγάλο Ο”.
Δεν είναι πρόσφατο, αλλά για μένα είναι πάντα πρόσφατο.
Το βιβλίο «Ο φίλος μου ο μπάμπουρας» των Δήμητρας Καραπέτσα και Βασίλη Νανούρη σε εικονογράφηση Λίλας Καλογερή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key Books, περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ
Photo by Chris Tabone on Unsplash
Η Κέλλη Κρητικού είναι βιβλιοκριτικός και αρθρογράφος σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα
