Γράφει η Κέλλη Κρητικού
Η Claire Kilroy έλαβε το 2002 το Βραβείο Λογοτεχνίας του Arts Council ενώ το μυθιστόρημά της με τον τίτλο Tenderwire βρέθηκε στη βραχεία λίστα για το Ιρλανδικό Βραβείο Μυθιστορήματος Hughes & Hughes. Μετά από δέκα χρόνια απουσίας από το λογοτεχνικό στερέωμα, η συγγραφέας επανέρχεται με το «Για πάντα», ένα βιβλίο που χρειάστηκε σχεδόν οκτώ χρόνια για να ολοκληρωθεί. Με αφορμή τη γέννηση ενός παιδιού, η αυλαία ανοίγει και αποκαλύπτεται στον αναγνώστη η παλέτα των συναισθημάτων που βιώνει απότομα και χωρίς προειδοποίηση μια νέα μητέρα, οδηγώντας τη σε μονοπάτια πρωτόγνωρα που αναστατώνουν όχι μόνο τη σχέση της με τον σύζυγό της αλλά και όλο της το είναι, ολόκληρη την ύπαρξή της.
Μια γυναίκα βλέπει τη ζωή της να αλλάζει βίαια με τον ερχομό του γιου της, που συχνά αποκαλεί Ναυτάκι, και παλεύει με τον εαυτό της να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις της νέας της καθημερινότητας. Οι ψυχικές της αντοχές έχουν εξανεμιστεί και εκείνη φωνάζει διαρκώς στο μωρό της, πιστεύοντας μέσα της ότι το μωρό της κάνει πολλές φορές πράγματα γιατί εκείνη δεν του κάνει τα χατίρια ή το αναγκάζει να φάει. Ο άντρας της δουλεύει καθημερινά πολλές ώρες την ημέρα, και εκείνη ζηλεύει φριχτά που εκείνος μπορεί και εξακολουθεί να εργάζεται και έχει και μια καθημερινότητα που δεν συνδέεται άρρηκτα με το μωρό. Της λείπει η επαφή με κόσμο, αλλά όταν αποφασίζει να πάει σε ένα γκρουπ με μαμάδες που παίζουν μαζί και τα παιδιά, ο μικρός αρχίζει πάλι να κλαίει και να διεκδικεί τα παιχνίδια άλλων παιδιών, οπότε φεύγει γρήγορα για να μην ακούει τις τσιρίδες του. Κάνει σκοτεινές σκέψεις, άγριες και ζοφερές και δεν μπορεί να βρει κάποιον να τη στηρίξει. Η ευθύνη την διαλύει, τη σκοτώνει λίγο λίγο κάθε μέρα, την ακινητοποιεί ψυχικά και σωματικά. Ο σύζυγός της δεν έχει υπομονή μαζί της αλλά είναι διαρκώς δεικτικός με όσα κάνει και με τον τρόπο που εκείνη συμπεριφέρεται.
Τον είχα αγαπήσει. Και με είχε αγαπήσει. Να τι πέρασε από το μυαλό μου καθώς κοίταζα από τον κήπο το πρόσωπο του άντρα μου στο γαλαζωπό φως της τηλεόρασης. Ο έρωτάς μας ήταν ένα τραγούδι, σκέφτηκα. Δεν μπορούσα να θυμηθώ πώς ακριβώς πήγαινε το τραγούδι, αλλά ούτε και να το ξεχάσω. Θραύσματα της μελωδίας συνέχιζαν να διαβαίνουν και να με προσπερνούν. Τεντωνόμουν να τα πιάσω, αλλά παρά την προσπάθεια τα έχανα
Μια μέρα στο πάρκο συναντά έναν παλιό της φίλο, που είναι πια πατέρας τριών παιδιών και επειδή η γυναίκα του είναι γιατρός έχει αναλάβει εκείνος να μεγαλώνει τα παιδιά. Αυτή η επαφή της ξυπνά μνήμες στην πρωταγωνίστρια, για το πώς ήταν η ζωή της πριν, αλλά παράλληλα το γεγονός ότι μοιράζεται τα ίδια συναισθήματα με έναν φίλο από τα παλιά, την βοηθά να βρει λίγο φως. Όμως οι ενοχές, οι αγωνίες, οι μαύρες σκέψεις, η ευθύνη, την κάνουν να λυγίσει και πάλι. Παλεύει να σταθεί όρθια και δεν ξέρω πώς να τα καταφέρει. Μα η ζωή θα φέρει τη λύση, θα την οδηγήσει μέσα από ένα γεγονός σε ένα διαφορετικό μονοπάτι για να καταφέρει να αντικρίσει την άλλη πλευρά της μητρότητας.
Ο παραληρηματικός τρόπος και ο έντονος ρυθμός του βιβλίου αποτελεί μια αναγνωστική απόλαυση. Αν και οι σκοτεινές και σκληρές σκέψεις σε αυτό το κομμάτι προκαλούν σοκ κάποιες φορές, εντούτοις αποτυπώνουν γλαφυρά την πραγματικότητα μιας μητέρας που βρίσκεται στα όρια της κατάθλιψης, που είναι κλεισμένη σε ένα σπίτι αδυνατώντας να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις ενός βρέφους και που νοσταλγεί τόσο πολύ την προηγούμενη φάση της ζωής της. Το κλάμα και οι έντονος τσιρίδες του γιου της την αποκλείουν από πράγματα που έκανε πριν και τη γέμιζαν χαρά και τώρα πια το μόνο που βλέπει είναι σκοτάδι, τέλμα και μαυρίλα. Η λυρική και ποιητική χροιά της γραφής σε συνδυασμό με την ένταση που ξεχειλίζει μέσα από τις σελίδες αυτής της νουβέλας, καθηλώνουν τον αναγνώστη. Δεν τον αφήνουν να πάρει ανάσα. Αλήθειες και στερεότυπα ξεπηδούν διαρκώς με τρόπο άμεσο και ανόθευτο, ωμό και ρεαλιστικό. Η μητρότητα δεν έχει μόνο τη φωτεινή της πλευρά και η κάθε γυναίκα έχει ανάγκες που συχνά δεν γίνονται αντιληπτές, με αποτέλεσμα να χάνονται σε ένα σκοτεινό λαβύρινθο.
Είναι εκπληκτικό πώς καταφέρνει η συγγραφέας να εναρμονίζει τη γραφή και το ύφος του κειμένου της με τις συναισθηματικές αναταράξεις της ηρωίδας, να αγγίζει ευαίσθητα θέματα με έναν τρόπο άλλοτε τρυφερό και άλλοτε ωμό μα ρεαλιστικό, να αφουγκράζεται τις αγωνίες και τις ανησυχίες μιας νέας μητέρας που δίνουν πραγματική μάχη με τα πρέπει που καθορίζουν οι κοινωνίες, οι ειδικοί, οι έμπειρες μητέρες, οι συμβάσεις που έχουν κληροδοτηθεί από γενιά σε γενιά. Δυνατές εικόνες, σκηνές που πονάνε, πληγώνουν, σοκάρουν αλλά κρύβουν μέσα τους την αλήθεια χιλιάδων γυναικών. Ο χειμαρρώδης μονόλογος μιας μητέρας παρασύρει τα πάντα στο διάβα του με την ένταση και την ορμή του και αφήνει τον αναγνώστη να ταυτιστεί, να οργιστεί, να κρίνει, να επικρίνει, να προβληματιστεί και να δει ξεκάθαρα τον αγώνα δρόμου που καλείται να τρέξει μια γυναίκα μέχρι να βρει τις δικές της ισορροπίες, μέχρι να νιώσει με τον δικό της τρόπο τη μητρότητα, μέχρι να καταφέρει να απενοχοποιηθεί και να απολαύσει μικρές στιγμές ευτυχίας μες στη δίνη των γεγονότων που δεν την επιτρέπουν να πάρει ανάσα.
Το «Για πάντα» είναι η ωμή αποτύπωση των σκέψεων και η ρεαλιστική περιγραφή των όσων βιώνει μια γυναίκα καθώς περνά το κατώφλι της μητρότητας. Είναι μια νουβέλα, που αν και μικρή σε μέγεθος, προκαλεί με κάθε της λέξη σκέψεις και προβληματισμούς, που τριβελίζουν ξανά και ξανά το μυαλό για μέρες και αφήνει ένα ξεχωριστό αποτύπωμα σε κάθε αναγνώστη.
Το βιβλίο «Για πάντα» της Claire Kilroy (μτφρ. Κατερίνα Σχινά) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ
Η Κέλλη Κρητικού είναι βιβλιοκριτικός και αρθρογράφος σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα
