Γράφει η Κέλλη Κρητικού
Η Κλαούδια Πινιέιρο, η οποία θεωρείται η σπουδαιότερη νουάρ γυναικεία φωνή της πατρίδας της και η περισσότερο μεταφρασμένη μετά τον Μπόρχες και τον Κορτάσαρ, έρχεται και πάλι να ταράξει το μυαλό και την ψυχή με το νέο της λογοτεχνικό διαμάντι. «Καθεδρικοί», σε εκπληκτική μετάφραση της Ασπασίας Καμπύλη. Τα φώτα χαμηλώνουν, οι αισθήσεις μπαίνουν σε διαδικασία εγρήγορσης και η συγγραφέας στήνει τις λέξεις της με ζηλευτή ακρίβεια και προσοχή. Επτά μονόλογοι. Επτά χαρακτήρες που αναπνέουν, ζουν, δημιουργούν, υπάρχουν, κάτω από το βάρος μιας ειδεχθούς δολοφονίας. Ο καθένας παρουσιάζει τη δική του οπτική για τα γεγονότα και βιώνει διαφορετικά τον απόηχο αυτού του φόνου που διέλυσε για πάντα δεσμούς, ισχυρούς και μη. Επτά καταθέσεις ψυχής που απογυμνώνουν μια ολόκληρη κοινωνία.
Ο Αλφρέδο Σαρδά και η γυναίκα του έχουν τρεις υπέροχες κόρες: την Κάρμεν 23 ετών, υπόδειγμα ηθικής και πιστή Καθολική, τη Λία 19 ετών και το «μπουμπούκι» τους την Άννα 17 ετών. Ο κόσμος τους καταρρέει όταν ένα πρωί το απανθρακωμένο και τεμαχισμένο σώμα της Άννας ανακαλύπτεται από τις αρχές σε ένα οικόπεδο, μετά από ένα ανώνυμο τηλεφώνημα. Οι έρευνες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το κορίτσι έπεσε θύμα βιασμού από κάποιον ψυχοπαθή δολοφόνο. Η Λία όμως αρνείται να το πιστέψει και το γεγονός αυτό την οδηγεί στο να απαρνηθεί την πίστη της και στη συνέχεια να εγκαταλείψει το σπίτι της. Καταλήγει στο Σαντιάγο δε Κομποστέλα και τριάντα χρόνια μετά έχει ένα βιβλιοπωλείο και με ήρεμη καθημερινότητα μα τον σύντροφό της. Επικοινωνεί με τον πατέρα της με γράμματα μέσω μιας θυρίδας και εξακολουθεί να τον ρωτάει αν υπάρχουν νέα για τη δολοφονία της αδερφής της, παρακινώντας τον να μη σταματήσει. Μια μέρα, εμφανίζεται στο μαγαζί της η αδερφή της Κάρμεν – με την οποία δεν είχαν ποτέ καλές σχέσεις και αποτελούσε το φόβητρο πάντα για τη Λία και την Άννα- μαζί με τον άντρα της Χουλιάν, και της εξηγούν ότι ο 23χρονος γιος τους Ματέο έφυγε για να γνωρίσει κάποια μέρη αλλά σταμάτησε να επικοινωνεί μαζί τους. Ο Ματέο μαζί με τον παππού του έφτιαχναν ένα βιβλίο με Καθεδρικούς από όλο τον κόσμο και με βάση αυτό κατέληξαν να βρεθούν και στο Σαντιάγο, όπου έκπληκτοι ανακάλυψαν ότι η Λία διατηρεί βιβλιοπωλείο. Κατέληξαν λοιπόν στο συμπέρασμα ότι μάλλον ο Ματέο έχει επιχειρήσει να τη συναντήσει. Η Λία δεν αισθάνεται καθόλου καλά με αυτή την επίσκεψη και τους ενημερώνει πως θα τους ειδοποιήσει αν ο γιος τους έρθει σε επαφή μαζί της. Και το γαϊτανάκι των αποκαλύψεων μόλις έχει ξεκινήσει…
«Αν οι ιστορίες είναι θρησκεία, ίσως δεν είμαι άθεος».
Η πένα της Πινιέιρο είναι σαν χειρουργικό νυστέρι που με μεθοδικές και προσεκτικές κινήσεις διενεργεί νεκροτομές των κοινωνικών στερεοτύπων και συμβάσεων, σκιαγραφεί τον δολοφόνο και τους ηθικούς αυτουργούς και αφήνει τον αναγνώστη να φτάσει στη λύση και να αναστοχαστεί πάνω στα θέματα που προβάλλουν στη διαδρομή. Όπως και στα προηγούμενά της βιβλία [«Η Ελένα ξέρει» και «Δικιά σου για πάντα» ], έτσι και σε αυτό το μυθιστόρημα, η συγγραφέας προβάλλει την έμφυλη βία, την καταπίεση, τις διακρίσεις και τις ανισότητες κάθε μορφής, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος – καθώς μόλις τον Δεκέμβριο του 2020 η Αργεντινή νομιμοποίησε τις αμβλώσεις.
Όμως, στους «Καθεδρικούς» η συγγραφέας εστιάζει περισσότερο στη θρησκεία και την πίστη, τα οικογενειακά μυστικά, την υποκρισία. Μιλάει για τον δογματισμό, τους κληρικούς, τους εκκλησιαστικούς θεσμούς. Στηλιτεύει τους κανόνες που πρέπει να γίνονται αποδεκτοί από τους πιστούς, με όποιο κόστος, και για την τιμωρία όποιου δεν μπορεί να τους ακολουθήσει – παραγκωνίζοντάς τον ως μιαρό, βρόμικο, ξένο σώμα. Ξύνει την όμορφη και καλαίσθητη επιφάνεια της θρησκείας και δείχνει πως, με όχημα την πίστη, χειραγωγούνται αθώες ψυχές, δικαιολογούνται επαίσχυντες πράξεις, όταν προέρχονται από τους εκλεκτούς, και γίνονται αποδεκτές οι θυσίες των «παραστρατημένων». Πίστη και θρησκεία στέκονται απέναντι και ανάμεσά τους προβάλλει ένα συνονθύλευμα από ενοχές, ψέματα, ματαιωμένες προσδοκίες, μίση, εμπάθειες και φιλοδοξίες, που βάζουν φωτιά στην αγνότητα αφήνοντας πίσω τους στάχτες και έναν καπνό που στέλνει τα μηνύματά του σε όσους είναι έτοιμοι να αντικρίσουν σκληρές αλήθειες.
«Κάθε άνθρωπος κρύβει κάποιο μυστικό, που μια μέρα θα γίνει όνειδος».
Με φόντο μια οικογενειακή τραγωδία, η συγγραφέας βυθίζεται στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής που διαδραματίζεται η ιστορία. Αφουγκράζεται και κατανοεί σε βάθος την αργεντινή ψυχή, ανατέμνει συμπεριφορές και στάσεις ζωής, ήθη και κοινωνικούς κανόνες, και δημιουργεί ένα δικό της σύμπαν. Δημιουργεί ένα μυθιστόρημα πολυεπίπεδο, διεισδυτικό. Μια ιστορία που μιλάει για τον θάνατο, την αγάπη και την πίστη. Μια πλοκή με διαφορετικές πτυχώσεις, αναγνώσεις και ερμηνείες. Μια υπόθεση που στηρίζει τη δύναμή της στους χαρακτήρες της. Εκείνοι είναι που παίρνουν τα ηνία από την πρώτη αράδα και εξομολογούνται χωρίς φόβο και πάθος. Χωρίς εξωραισμούς και δεύτερες σκέψεις. Με ωμή ειλικρίνεια και κυνισμό. Με αυθάδεια και οργή. Με πόνο και πίκρα. Με συντριβή και σθένος.
Οι «Καθεδρικοί» είναι ένα βιβλίο που πληγώνει, που προβληματίζει, που συγκινεί, και μες στις σελίδες του η λέξη «σ΄αγαπώ» αλλάζει τόσες μορφές μέχρι να αποκτήσει την πραγματική της ανόθευτη διάστασή της. Εκείνη τη διάσταση που φέρνει τη γαλήνη και την ολοκλήρωση, πέρα από κάθε κανόνα, θρησκευτική επιταγή ή κοινωνικό στερεότυπο.
«Η αλήθεια που μας αρνούνται πονάει μέχρι την τελευταία μέρα».
Οι «Καθεδρικοί» της Κλαούντια Πινιέρο (μτφρ. Ασπασία Καμπύλη) κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Carnivora, περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ
Photo by Maarten van den Heuvel on Unsplash
